Một lao động là công dân ngoài EU và thành viên gia đình của mình sẽ trở thành Thường trú dân (permanent uppehållstillstånd) tại Thụy Điển nếu như họ xin gia hạn cư trú sau khi đã có giấy phép lao động với tổng thời gian là 4 năm trong vòng 7 năm gần nhất. 

Theo Luật Cư trú đối với người nước ngoài của Thụy Điển – Utlänningslag (2005:716), thông thường Cơ quan Di trú- Migrationsverket sẽ chỉ cấp giấy phép lao động trong thời hạn tối đa là 4 năm cho một người là công dân ngoài khối EU (có thể xem thêm bài viết về định cư lao động tại đây).

Một lao động nói chung sẽ được cấp giấy phép cư trú tạm thời lần đầu tiên với thời hạn 2 năm, sau đó được được gia hạn 2 năm tiếp, tổng cộng là 4 năm. 

KHI GIA HẠN GIẤY PHÉP LAO ĐỘNG, CẦN LƯU Ý GÌ?

Khi gia hạn giấy phép lao động, Migrationsverket sẽ yêu cầu bạn nộp các tài liệu về lương, thuế, bảo hiểm… Vì vậy, bạn phải nhớ lưu giữ mọi giấy tờ có liên quan đến việc làm, thu nhập, ngày nghỉ… của mình từ ngày đầu tiên bạn đã làm việc, như các giấy tờ sau đây:

• Hợp đồng lao động, các giấy tờ liên quan đến việc thay đổi điều kiện làm việc, lương bổng
• Giấy trả lương hàng tháng từ Chủ lao động
• Hóa đơn nhận tiền trợ cấp do nghỉ ốm, nghỉ chăm con từ Cơ quan bảo hiểm xã hội – Försäkringskassan
• Tờ khai tóm tắt tổng thu nhập hàng năm từ Skatteverket (Sammanställning inkomstuppgifter). Giấy này sẽ thể hiện tất cả các nguồn thu nhập mà bạn đã nhận trong thời gian đã làm việc tại Thụy Điển. 
• Giấy chứng nhận bảo hiểm mà Chủ lao động cung cấp cho bạn kể từ ngày đầu tiên bạn làm việc theo giấy phép lao động đã được cấp.

Nếu có chuyển đổi chủ lao động, bạn đã cần phải lưu giữ các giấy tờ nêu trên của tất cả các công ty mà bạn đã từng làm việc trong thời gian đã được cấp giấy phép cư trú lao động.

Migrationsverket sẽ kiểm tra các giấy tờ của bạn trước khi ra quyết định xem bạn có đủ điều kiện để gia hạn hay không. Các điều kiện mà bạn phải đáp ứng trong suốt thời gian bạn có giấy phép lao động, đó là:

• Mức lương và các điều khoản lao động khác của bạn ít nhất phải tương đương với những gì được nêu trong thỏa ước lao động tập thể hoặc được coi là thông lệ trong nghề nghiệp hoặc ngành nghề của bạn.
• Có mức lương trước thuế ít nhất là 13.000 SEK/tháng. 
• Có bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm thương tật nghề nghiệp và bảo hiểm hưu trí nghề nghiệp cho toàn bộ thời gian mà bạn đã làm việc.

THỜI ĐIỂM XIN GIA HẠN GIẤY PHÉP LAO ĐỘNG:

Trước khi giấy phép hiện tại của bạn hết hiệu lực, nhưng không sớm hơn 4 tháng trước đó. 

Điều kiện để được cấp giấy phép định cư vĩnh viễn:

_{(Mốc thời gian trên chỉ minh họa cho trường hợp lao động không gián đoạn về thời gian)}

Việc gia hạn giấy phép cư trú tạm thời sau khi bạn đã có giấy phép lao động với tổng thời gian là 4 năm sẽ dẫn đến việc bạn trở thành một thường trú nhân (được phép định cư vĩnh viễn- permanent uppehållstillstånd) nếu như bạn đáp ứng các điều kiện sau đây:

• Có giấy phép lao động có thời hạn 4 năm trong vòng 7 năm qua (điều 5, chương 5 Utlänningslag)
• Đã làm việc tại Thụy Điển tối thiểu 44 tháng trong thời gian 4 năm (48 tháng) đã có giấy phép lao động.
• Đã đáp ứng tất các yêu cầu về giấy phép lao động (tiền lương, bảo hiểm, điều kiện làm việc) trong từng tháng suốt thời gian 4 năm bạn đã được cấp giấy phép lao động trước đó.

Cơ sở quy định về 44 tháng nói trên được dựa trên điểm 7e§ chương 7 Utlänningslag, đó là Migrationsverket sẽ thu hồi giấy phép lao động nếu bạn không chuyển đến Thụy Điển và bắt đầu làm việc trong vòng 4 tháng kể từ ngày có giấy phép lao động có hiệu lực. 

Lưu ý đối với những cá nhân đã làm việc dưới các hình thức cư trú khác, ví dụ như: sinh viên đang học hay tìm việc sau khi tốt nghiệp, người đi theo mà bản thân không có có giấy phép lao động, nếu sau này xin phép cư trú vĩnh viễn theo diện lao động thì thời gian đã làm việc trước đó không dưới dạng cấp phép lao động sẽ không được tính vào thời gian xét cư trú vĩnh viễn.

Theo quy định chung, bạn chỉ có thể nhận được giấy phép lao động trong 4 năm trong khoảng thời gian 7 năm (bắt đầu kể từ ngày bạn nhận được giấy phép lao động đầu tiên). Nếu bạn không đáp ứng được điều kiện để được cư trú vĩnh viễn sau 4 năm làm việc này thì bạn phải trở về nước bởi vì bạn đã có giấy phép lao động đủ 4 năm, bạn không thể nhận được giấy phép tạm thời mới ngay. Bạn chỉ có thể nhận được giấy phép lao động mới sau khi thời hạn 7 năm đã hết.

Hiện nay, Chính phủ Thụy Điển đã đưa ra đề xuất xóa bỏ quy tắc 4 năm nói trên để tạo ra linh hoạt hơn cho hệ thống chính sách lao động nước ngoài (xem thêm bài viết của chúng tôi về việc này tại đây). Hy vọng đề xuất này sẽ được thông qua sớm trong tương lai.

CÁCH TÍNH TỔNG THỜI GIAN LAO ĐỘNG TÍCH LŨY KHI XÉT ĐỊNH CƯ VĨNH VIỄN

Khi tính toán thời gian 4 năm để được thường trú, cá nhân sẽ không bắt buộc phải có giấy phép 4 năm liên tục. Thay vào đó, nó có thể được trải dài trong khoảng thời gian 7 năm và được cộng lại với nhau để tạo cơ sở cho giấy phép cư trú vĩnh viễn.

Theo nguyên tắc chung, giấy phép lao động tạm thời chỉ có thể được cấp trong thời gian tích lũy là 4 năm. Tuy nhiên, trong những trường hợp đặc biệt, thời hạn tạm thời này có thể được kéo dài thêm 2 năm nữa cho đến tổng thời gian tích lũy tối đa là 6 năm. Tuy nhiên, các tiêu chí để đánh giá này không nhất quán trong những năm qua và hoàn toàn dựa vào những trường hợp cá biệt cụ thể.

Theo văn bản hướng dẫn ngày 19/2/2021- RS/011/2021, Cơ quan Di trú Thụy Điển – Migrationsverket đã đưa ra cách tính tổng thời gian tích lũy đối với giấy phép lao động. Cách tính toán này được dựa trên căn cứ của Luật Utlänningslag (2005:716) và các án lệ MIG 2013:13, MIG 2016:5, MIG 2016:10, MIG 2017:18, MIG 2019:16 của Tòa án Di trú tối cao về các vụ việc liên quan đến vấn đề không đủ thời gian làm việc để cấp cư trú vĩnh viễn mà có cơ sở cấp thêm giấy phép tạm thời bổ sung sau khi người lao động đã được cấp các giấy phép lao động tạm thời với thời gian 4 năm trước đó.

Trong hướng dẫn mới này, Migrationsverket đã nêu rõ rằng cách tính 4 năm sẽ chỉ bao gồm các giấy phép lao động đã được “sử dụng” mà thôi. 

Giấy phép của bạn được coi là “được sử dụng” ngay khi bạn nhập cảnh vào Thụy Điển.

Nếu bạn không nhập cảnh vào Thụy Điển trong thời gian giấy phép lao động đầu tiên đã được cấp, thì chỉ 2 năm cuối cùng của giấy phép lao động của bạn mới được tính. Do đó, bạn có thể được cấp thêm một giấy phép lao động tạm thời mới nếu bạn đáp ứng các yêu cầu quy định chung.

Nếu bạn đã nhập cảnh vào Thụy Điển trong thời gian giấy phép đầu tiên, thì thời gian của giấy phép cũng sẽ được tính. Điều này áp dụng cả khi bạn nhập cảnh ngay trước khi hết hạn giấy phép này, hoặc sau khi nhập cảnh mà chưa hề bắt đầu công việc của mình. Trong trường hợp đó, cần phải có những căn cứ đặc biệt để xin thêm một giấy phép lao động tạm thời.

Sau 4 năm có giấy phép lao động, nếu bạn không thể được cấp phép cư trú lâu dài, bạn có thể nhận được giấy phép lao động bổ sung (với tổng thời gian dài nhất cho tất cả các giấy phép lao động là 6 năm) nếu như bạn có những lý do đặc biệt, như:

• Nếu bạn muốn định cư ở Thụy Điển và bạn có mối liên hệ chặt chẽ với thị trường lao động Thụy Điển. Cơ quan Di trú sẽ đưa ra đánh giá về toàn diện trong trường hợp của bạn, nhưng bạn phải đã làm việc ít nhất 3 năm trong thời gian cho phép cư trú trước đó.
• Nếu bạn không có ý định định cư ở Thụy Điển, nhưng cần được cấp phép làm việc thêm để hoàn thành nhiệm vụ công việc.
• Nếu bạn bị thất nghiệp và do đó không thể được giấy phép cư trú lâu dài, cũng có thể có những cơ sở đặc biệt để cấp cho bạn giấy phép lao động gia hạn.

THẺ ĐỊNH CƯ VĨNH VIỄN

Khi được cấp giấy phép cư trú vĩnh viễn, bạn sẽ nhận được thẻ Cư trú từ Migrationsverket ghi rõ là PERMANENT UPPEHÅLLSTILLSTÅND (giấy phép cư trú vĩnh viễn). Thời hạn loại thẻ này tối đa là 5 năm. Khi thẻ hết hạn, bạn phải đăng ký với Migrationsverket để chụp ảnh, lấy vân tay cho việc cấp thẻ mới.

Khi đã là thường trú nhân thì bạn có thể không làm việc, hoặc làm việc cho bất cứ chủ lao động nào mà không phải xin phép Migrationsverket và bạn được phép sinh sống vô thời hạn tại Thụy Điển. 

Thu hồi giấy phép cư trú vĩnh viễn trong trường hợp nào?

Theo Sắc lệnh đối với người nước ngoài – Utlänningsförordningen (2006:97), một thường trú nhân sẽ được phép vắng mặt tại Thụy Điển với thời gian dưới 1 năm. Nếu bạn vắng mặt trên 1 năm thì có thể sẽ bị thu hồi giấy phép cư trú. 

Nếu bạn có kế hoạch về quê hương hoặc một nước nào khác với thời gian trên 1 năm, mà vẫn muốn giữ quyền cư trú vĩnh viễn của mình thì bạn phải thông báo cho Migrationsverket trước khi bạn đi khỏi Thụy Điển ít nhất là 1 tuần. Thời gian có thể cho phép bạn được sống ở nước ngoài trong trường hợp này là 2 năm.  

Xin lưu ý, bài viết này tập trung vào thời điểm xin đề nghị xin cư trú vĩnh viễn, xin đọc các bài viết về quy định cập nhật dựa trên Luật cư trú sửa đổi kể từ ngày 20/7/2021.

VNS Consulting tổng hợp nội dung quy định nêu trên với mong muốn mọi người được hiểu rõ quy định của nhà nước Thụy Điển để không bị mất đi quyền lợi của mình và gia đình một cách oan uổng như thực tế nhiều năm qua không ít trường hợp người lao động đã bị trục xuất về nước do không đủ điều kiện cấp cư trú vĩnh viễn mặc dù họ đã đủ 4 năm có giấy phép lao động bởi những nguyên nhân như chủ lao động không thực hiện đúng quy định, người lao động bị gián đoạn thời gian làm việc vì chủ quan, thiếu hiểu biết và kể cả những trường hợp bất khả kháng xảy ra…

Đây thực sự là vấn đề không đơn giản trong quy định về cư trú, nếu cần tư vấn thêm, xin đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi!

~ VNS Consulting